Leidt een diagnose tot verlamming?

Al jaren komen ze in mijn praktijk voor kindercoaching. De kinderen met een diagnose, al dan niet vastgesteld door een psycholoog of orthopedagoog.

Deze kinderen lopen op school of thuis vast. Dit komt door bepaalde kenmerken die horen bij de diagnose en die door de jaren heen voor steeds meer problemen zijn gaan zorgen.
Deze problemen hebben vaak te maken met schoolprestaties en met gedrag wat te druk, te boos, te (faal)angstig of te ongeconcentreerd is.

Wat is het voordeel van een diagnose

Als een kind problemen ervaart en ouders en school niet goed meer weten hoe het verder moet, kan het helpen om het kind te laten testen en onderzoeken.
De diagnose kan uitzicht bieden op wat het kind nodig heeft en kan handvatten aanreiken op welke manier een kind het beste kan worden geholpen.
Het kan het kind helpen om te onderzoeken hoe het leren en gedrag anders en makkelijker kan aanpakken. Verwachtingen kunnen waar nodig worden bijgesteld en benodigde hulp kan makkelijker worden ingeschakeld wanneer de diagnose bekend is.

Wat is het nadeel van een diagnose

Waar een diagnose in eerst instantie rust en erkenning kan geven, bestaat er daarnaast een gevaar voor het gebruik van het excuus van de diagnose. En niet alleen het excuus, maar vooral de gedachte dat er niets meer aan te doen is omdat de diagnose verward wordt met feiten van niet kunnen.

Een nadeel kan ook zijn dat anderen het kind gaan bekijken en beoordelen gericht op de diagnose en waarbij vaak onbewuste overtuigingen een rol spelen. Die overtuigingen hebben vooral betrekking op dat het nu eenmaal zo is en soms ook afwijzing van gedrag waarvan men aanneemt dat het bij de diagnose hoort. En als iets eenmaal zo is, kan het niet meer veranderen, toch?

Een nadeel van een hele andere orde kan zijn dat als de kinderen met een diagnose volwassen zijn, zij ook volwassen keuzes willen maken. Voor het rijbewijs moeten ze dan eerst worden gekeurd om te laten beoordelen of ze wel een auto kunnen besturen. Voor het afsluiten van een verzekering of hypotheek moeten ze ook een keuring ondergaan want geen enkele verzekeringsmaatschappij wil een risico lopen op uitbetaling.
En voor het vinden van een baan kan het ook beter zijn om de diagnose niet te noemen want welke werkgever wil iemand met een handicap?

Fixed en growth mindset

Carol Dweck schreef een prachtig boek over een growth mindset en een fixed mindset. Als je een growth, een groeiende, mindset hebt, dan geloof je dat je kunt leren en dat je door oefenen beter kunt worden in een taak die je wilt leren. Je gelooft dat er kansen zijn en fouten en mislukkingen zijn uitdagingen om nog gemotiveerder te worden om prestaties te halen.

Met een fixed, vaste, mindset geloof je dat je nu eenmaal zo bent zoals je bent. Heb je faalangst dan is er niets aan te doen.
Heb je Add, dan heb je pech want door het verwerken van prikkels door je hersenen kun je er niets aan doen dat je concentratieproblemen hebt. Heb je adhd dan ben je nu eenmaal druk en kan je er niets aan doen dat je als een stuiterbal door de klas of een restaurant gaat.

Ben je hoogsensitief dan wordt het lastig om in een omgeving te verkeren met veel prikkels die worden afgegeven door de ruimte, het geluid en de mensen om je heen.
En ben je hoogbegaafd dan hoef je niets meer te leren want je snapt alles in één keer.
Heb je meerdere kenmerken van verschillende diagnoses dan kan je wellicht beter depressief in je bed blijven….. Hetgeen helaas steeds meer lijkt te gebeuren bij pubers die het niet meer trekken en kiezen voor gamen en/of blowen.

Het lijkt voor de hand te liggen dat kinderen, jongeren en volwassenen die beschikken over een growth mindset de meeste kansen hebben op een leven wat voldoening, tevredenheid en -wie weet- meer geluk geeft.
Bovendien geeft een growth mindset zelfvertrouwen en een stevig gevoel van eigenwaarde. En met iedere behaalde overwinning groeit het positieve gevoel over zichzelf.

Wat kan helpen?

Stel je voor dat bij het geven van een etiket er bij een kind een stuk van een been geamputeerd zou worden. We kunnen kiezen welk deel er voor welke diagnose verwijderd moet worden. Bijvoorbeeld een amputatie bij  het bovenbeen bij odd en pdd-nos, bij adhd bij de knie, bij een concentratieprobleem, dyslexie, hoogbegaafdheid en faalangst een amputatie van een voet en bij hoogsensitiviteit een paar tenen verwijderen.

Raar idee nietwaar? Echter we zien dan wel meteen dat er iets aan de hand is. Het zou wellicht interessant zijn om te kijken hoe deze kinderen hun leven oppakken na de diagnose. Zouden ze hulpeloos op de stoel blijven zitten en wachten tot hun ouders en leerkrachten hen netjes op hun wenken bedienen?
Of zouden ze moord en brand schreeuwen om krukken om beter te leren lopen, zouden ze oefenen op hinkelen en zouden ze tenslotte op atletiek gaan om met hun prothese wedstrijden te gaan winnen?

Wellicht is bovenstaande een rare vergelijking, maar ik ga er bij hulpvragen altijd van uit welke mogelijkheden een kind kan gaan leren benutten.
Welke vaardigheden kan een kind leren die de plaats innemen van zijn probleem. Hoe kan het kind flexibel leren zijn om van de beperkingen die een diagnose met zich meebrengt een kans te maken. Dat is de uitdaging die ons als volwassenen de verantwoordelijkheid geeft om kinderen te helpen.

Immers, we laten een kind op één been toch ook niet in de steek?
We willen toch niet dat kinderen een blijvende verlamming overhouden aan hun diagnose?
Dus laten we ieder kind met een diagnose uitdagen om te leren hinkelen en huppen en springen met en ondanks zijn diagnose. Opdat de toekomst er rooskleurig uitziet en het kind iedere dag meer zelfvertrouwen en een gezonder gevoel van eigen waarde krijgt.

Lees ook: Moed moet
Lees ook: De luikjes dicht bij leren
Lees ook: Diagnose dyslexie, wat nu?
Lees ook: Is leren een nieuwe vorm van kinderarbeid?
Lees ook: Het waarom van friemelen
Lees ook: Hokjesonderwijs
Lees ook: Dyslexie in de mode
Lees ook: Zijn er nog gewone kinderen?