De opvoeding van kinderen is de laatste honderd jaar ingrijpend veranderd. Waar het vroeger vooral van belang was dat je kind een beetje netjes opgroeide en goed terecht kwam in het volwassen leven, was vooral het dagelijks leven van belang voor de opvoeding. Iedere dag eten op tafel, normen en waarden meegeven die passen bij ‘de groep’ waarbij je hoorde en een beetje je best doen op school voor de kinderen.
De rol die je had als ouder was duidelijk. Je zorgde voor het kind en op een dag had je je kind afgeleverd aan de maatschappij en was je opvoedtaak klaar.
De letterlijke en figuurlijke voeding die je gaf aan je kinderen was duidelijk en overzichtelijk.
De opvoeding van kinderen is er met de tijd niet gemakkelijker op geworden. Vooral het geluk van kinderen is nu veel meer maatstaf dan in het verleden. Het opvoeden is ook veel individueler geworden waarbij familie, buren, vrienden en school zich veel minder met de opvoeding bemoeien dan in het verleden. Ouders staan er veel meer alleen voor waarbij de opvoeding vooral op hun schouders rust.
Ouderschap en opvoederschap
Opvoeden doe je maar een beperkt aantal jaar. In feite is het opvoeden wel zo’n beetje voorbij als een kind 18 wordt en vanaf de puberteit hebben ouders ook steeds minder invloed in de opvoeding.
Opvoeden gaat over zorgen voor, voeding geven, regels en grenzen stellen, het kind voorbereiden op volwassenheid in alle facetten.
Ouderschap gaat nooit weer over
Ouderschap gaat nooit weer over. Zodra er een kind geboren wordt, ben je ouder en dit zal altijd zo blijven. Wanneer je kind inmiddels ook bejaard is, je wel of geen contact hebt of dat je kind overleden is, ouder blijf je altijd.
Je kunt nooit afscheid nemen van je ouderschap, maar wel van je opvoederschap.
Ouder word je zodra een kind in de baarmoeder groeit. Ouderschap betekent dat je vanaf dat moment verantwoordelijk bent voor het welzijn en opgroeien van het kind. Ouder ben je als persoon en dit is nooit inwisselbaar. Ouderschap is altijd uniek en je zult je ouderlijke opvoedtaken uitvoeren zoals dit past bij je persoonlijkheid.
Iedereen kan een opvoeder zijn
Opvoeder kan iedereen zijn en dit heeft te maken met het uitvoeren van ouderlijke taken. Iedereen die een visie heeft op hoe kinderen zouden moeten zijn en hoe ze zich zouden moeten gedragen, kan gaan opvoeden. Het hangt af van het denken over bepaalde zaken hoe je opvoedt.
Wat als het niet goed gaat met een kind?
Over opvoeding wordt heel verschillend gedacht. Veel mensen vinden iets goed of fout in de opvoeding van kinderen en met name waar kinderen in de knel komen, vinden we dat er iets aan de opvoeding moet gebeuren.
Als we vinden dat het kinderen niet goed gaat, kijken we vaak naar het opvoedgedrag van de ouders.
En daar gaat het vaak mis.
Ouders willen goede ouders zijn
Het gedrag van ouders is een antwoord op de uitdaging die het kind stelt aan de ouders en dit is een wisselwerking op elkaar. Je kunt ouders leren ander gedrag aan te leren, maar dan zul je eerst moeten kijken naar hun visie op ouderschap en samen moeten ontdekken wat de behoeftes zijn van ouder en kind. Waar er problemen zijn, lopen de behoeftes vaak uiteen.
Iedere ouder heeft de behoefte om een goede ouder te zijn en heeft bepaalde denkbeelden hoe hij dat uitvoert.
Een kind heeft behoefte aan veiligheid, erbij horen, autonomie, zich ontwikkelen en nog heel veel meer.
Waar ouders een goede ouder willen zijn en denken dat zij het kind daarvoor vrij moeten laten of juist heel erg strenge grenzen moeten geven, kan dit in conflict zijn met een behoefte aan veiligheid en autonomie bij het kind.
Als je dan alleen kijkt naar het gedrag van ouders en hun handelen, mis je het belangrijkste gegeven, namelijk dat ze hun stinkende best doen en daarin mogelijk net de juiste snaar missen.
En we weten allemaal dat als er ergens iets mis gaat, we vaak een tandje bij zetten en meer van hetzelfde doen waardoor zaken vaak eerder erger worden.
Wanneer je ouderschap en behoeftes als leidraad neemt, is het gemakkelijker gedragsalternatieven te vinden voor problemen
De verschillende rollen van opvoeden
Wanneer je kinderen opvoedt, heb je te maken met verzorgende rollen, onderwijzende rollen, begeleidende rollen, coachende rollen, grenzen stellende rollen, uitdagende rollen, educatieve rollen en nog heel veel meer.
In onze huidige samenleving is er een tendens dat ouders denken dat ze alle rollen moeten vervullen.
Vele ouders zijn iedere dag met een onderwijs gevende rol bezig door hun kinderen bij te spijkeren op het gebied van leren, Andere ouders willen hun kind coachen op het gebied van sport of op het gebied van vriendschappen en sociale rollen.
Het is maar zeer de vraag of het kinderen ten goede komt dat hun ouders alle opvoedrollen op zich nemen. Misschien doen ze hun kind juist een plezier door rollen uit te besteden waardoor hun kind de kans krijgt te ervaren wat andere volwassenen van je vragen en hoe zij met je omgaan.
En dat hoeft niet perse altijd positief te zijn.
Net zoals het, als je volwassen bent, niet altijd positief is hoe collega’s, kennissen, buren en anderen met je omgaan.
Ouder zijn als het je kind niet zo goed gaat
Voor ouders in deze tijd is het vaak erg moeilijk als het hun kind op een bepaald gebied niet goed gaat.
Ouders googlen wat af en vragen zich af wat ze moeten doen om hun kind goed te begeleiden naar volwassenheid en vooral vragen ze zich af hoe ze hun kind gelukkig kunnen maken en houden.
En ondertussen vragen ze heel veel van hun kind doordat het op alle gebied goed moet gaan.
Die tegenstelling is bijna niet vol te houden voor kinderen.
Misschien moeten ouders zich afvragen wat hun ouderschap voor hen betekent en wat hun kinderen van hen nodig hebben.
Mogelijk is het antwoord dat hun kind een ouder wil en geen begeleider die opvoedtaken vanuit andere rollen op zich neemt?
Welke visie heb jij op ouderschap en opvoederschap?
Deel je je mening hieronder?
Deze blog is gepubliceerd in de weekendbijlage van het Friesch Dagblad van 9 maart 2019.
Spreekt deze blog je aan? Ik vind het een compliment als je deze deelt. Wanneer je deze tekst of gedeeltes daarvan wilt gebruiken, vraag dan even toestemming.
Meer artikelen:
Lees ook: Ouderschap is leiderschap
Lees ook: Ouderschap is voor de toekomst
Lees ook: Is het wijs om kinderen te coachen?
Lees ook: Maakt hoogopgeleid gelukkiger?
Bekijk ook: Is uitpraten na een ruzie nuttig?
Bekijk ook: Wat moet je met claimende kinderen?
Bekijk ook: Ruzie tussen ouder en kind
Ik merk al bij héél jonge kinderen, van de geboorte tot de leeftijd van drie jaar dat een groep ouders het àllerbeste willen voor hun kind inclusief zelf de allerbeste ouder zijn.
Ze leggen de lat voor zichzelf onhaalbaar hoog en onbewust geven ze het zo jonge kind de boodschap: het moet perfect zijn.
Ik probeer hen good-enough parenting uit te leggen en wààrom het gevaarlijk is als een kind krijgt ingelepeld dat een mens alles perfetc moet doen en kunnen. Dat halen ze later nooit en ze riskeren af te haken want hoe ze ook hun best doen het is nooit goed genoeg.
Ze mogen best kliederen als ze zelfstandig leren eten! Véél beter dan nog gevoerd worden op je derde. Met eten of zelfs het bord gooien doen we dan weer niet. Neem het even weg, spreek hen kordaat maar zonder boosheid toe en geef het na een minuutje weer terug.
Baby’s oneindig dràgen.. samen slapen…ze leren niet dat ze het zélf kunnen en in de kleuterklas staan ze er plots heel de dag hélemaal alleen voor. Zouden we ze niet beter al wat op de buitenwereld richten als ze baby zijn en er niet plots ingooien op hun derde.
Zindelijkheid is nog zo eentje…ouders hebben daar vragen over, willen dat absoluut laten gebeuren tegen het moment dat kindje naar school gaat (in België is dat op 2,5) maar sommige kinderen zijn daar fysiek en mentaal gewoon niet rijp voor! Je kan hen daartoe niet dwingen. Je lijf en verstand moeten er klaar voor zijn. En dan zijn ze zindelijk en krijgen ze buitenshuis een luier aan voor het geval dat… Dan geef je toch het signaal: je hebt het wel geleerd maar mama en papa vertrouwen het toch niet helemaal en vermits fouten en ongelukjes niet aanvaard worden moeten ze vermeden worden? Hoe ànders voelt het voor zo’n kind als ze voelen mama en papa vertrouwen dat jij dat wél kan en gaat het dan eens mis: géén probleem, dan tover je een andere onderbroek en broek tevoorschijn en klaar is kees, geen man overboord! Kan gebeuren en volgende keer krijg jij gewoon weer ons vertrouwen!
Ouderschap is er zijn, graag zien, stimuleren om dingen te doen en te ontdekken die je nog niet kan, de weg wijzen, én met warme armen en een dikke zoen klaarstaan als het minder goed lukte, troosten en beschermen enweer maar weer opnieuw dat duwtje in de rug. Ik ken een man, heel goed want het is mijn man, wiens moeder hem overbeschermde: durf je niet, kan je het niet? Dan doe je het toch lekker niet! Kom maar hier, hoef je lekker nooooit meer te doen. En wou ie het later toch nog eens uittesten dan zei ze: oeioeioei doe maar niet hoor jong, weet je nog? Het was vorige keer niet gelukt, moet je niet wéér proberen hoor!!! Dàt is dan het andere uiterste van het dwingende overstimulerende en ik dénk dat de beste weg voor een ouder ergens in het midden ligt.
En ik ben er dus 300% van overtuigd dat dàt zelfs al voor de geboorte begint, iets om over na te denken… Zo krijg je veilig gehechtte kinderen, dàt is het fundament voor de rest van hun leven.
Voor ouders is dit vaak ook wat graven in zichzelf: ze kunnen meestal zelf heel goed benoemen vanwaar hun drang naar perfectie, overstimulering of overbescherming vandaan komt als je wat mee gaat onderzoeken.
Dan zie je die blik van herkenning en eens je die hebt gehad kunnen ze er héél anders mee omgaan merk ik.
Je ziet het kwartje letterlijk vallen
Mooi……. dank je…..