Zeg NOOIT ik zie dat je boos bent

Kijk voor de aardigheid eens naar een boos kind. En kijk dan hoe dit kind vervolgens doet als er iemand boven hem staat die zegt: ‘Ik zie dat je boos bent’.

Eerlijk gezegd heb ik nog nooit iemand, kind of volwassene, na de constatering ‘Ik zie dat je boos bent’ zich opgelucht zien voelen.

Sterker nog: De meeste mensen worden meer boos. Het is dan meestal ook niet zo handig en fijngevoelig om jouw constatering hoe iemand zich voelt, mede te delen.

Emoties

Een emotie is een soort belangenbehartiger want deze zet aan tot actie in een situatie die gevoelens oproept. Gevoel en emotie hebben ook invloed op het verstand en op je denken. Wanneer deze processen goed samenwerken, kun je emoties op een helpende en gezonde manier uiten.

Een emotie is een lichamelijke reactie op een gevoel. Emotie zit altijd in het lijf en kunnen we voelen. De meeste kinderen geven aan boosheid te voelen in hun buik of in hun hoofd. Je kunt de boosheid voelen, maar hoeft deze niet perse te uiten.

Hoe meer een sterke emotie als boosheid groeit, hoe meer deze emotie het denkvermogen overneemt tot het denken is uitgeschakeld en het boze kind of volwassene volledig is overgenomen door zijn reptielenbrein en emotionele hersenen. Geen mens is meer in staat tot redelijk denken als boosheid, angst of verdriet het hebben overgenomen.

Stel je voor dat je kind bent en je voorste hersenen waar het denkvermogen zetelt zijn nog niet zo uitgegroeid. Hoe oneerlijk is het dan om te verwachten dat het kind redelijk is en naar ons kan luisteren. Om jezelf in bedwang te kunnen houden, is het nodig om op zijn minst te kunnen nadenken en afwegingen te kunnen maken. Kinderen moeten dit zogenaamde mentalizeren nog leren.

Overtuigingen over kinderen en over boosheid

Wanneer kinderen boos doen vinden we dat over het algemeen niet prettig. We vinden ook dat kinderen behoren te luisteren en behoren te doen wat we zeggen en liefst ook zo snel mogelijk.
We vinden ook dat kinderen tegen hun verlies moeten kunnen, samen moeten spelen, een nee moeten accepteren, een beetje moeten opschieten ’s ochtends, zich niet moeten aanstellen als het tegenzit en nog 1000 andere dingen die met een situatie en het kind te maken hebben.

Heel veel ouders hebben ook een hekel aan boosheid en geschreeuw. Soms zeggen we: Als je boos wilt zijn, doe je dat maar ergens anders. Veel kinderen hebben daardoor het idee dat boosheid een verboden emotie is.

Al deze overtuigingen over het gedrag over boosheid en hoe het hoort, helpen meestal niet in een situatie waarin emotie een rol speelt. Sterker nog, deze overtuigingen zorgen er meestal voor dat we vergeten naar een kind te luisteren. En wellicht nog erger, deze overtuigingen zijn meestal gebaseerd op verwachtingen die we hebben en die onze kinderen bij lange na (nog) niet kunnen waarmaken.

Immers, een peuter en een kleuter hebben nog onvoldoende taal om te vertellen wat hen bezighoudt en wat ze van de situatie vinden. Ook oudere kinderen die zich machteloos voelen, zijn meestal niet in staat onder woorden te brengen wat er aan de hand is.

Daarnaast vragen we meestal waarom een kind zich zo gedraagt in plaats van te vragen hoe het kan dat het kind zo overstuur is. De waarom-vraag is naast een beschuldiging een onmogelijke vraag naar motieven die een kind niet kent. Als je vraagt hoe iets kan, krijg je feiten die de situatie helder maken en de boosheid doen zakken.

Al met al zullen de meeste van onze overtuigingen over boosheid en het ideale gedrag van kinderen ons niet helpen om samen met hen uit de ellende te komen.

Ik zie dat je boos bent

En dan is het kind boos en komt er een volwassenen die zegt: ‘Ik zie dat je boos bent’.

En in alle eerlijkheid. Wat heeft een kind aan deze informatie? Jij ziet iets over hem en met een beetje pech voelt het kind dit als een beschuldiging. De meeste kinderen roepen dan ook iets van; ‘niet waar’.

Eigenlijk is dit korte zinnetje een contactpoging die uit contact is. Je geeft aan wat jij denkt of voelt en wat heeft een kind daaraan? Het vergroot in feite de verschillen tussen jullie en je zet een wig van een conclusie tussen jullie in.

Het kind kan zich evengoed verschrikkelijk verdrietig voelen. Heel vaak is boosheid tenslotte gemakkelijker te uiten dan verdriet omdat boosheid toch minder kwetsbaar is. Door te zeggen dat iemand boos is, zadel je het kind op met jouw mening.

Wat is mooier en beter?

Wanneer je jezelf en je overtuigingen en meningen even parkeert en je voor een moment achterover leunt en het kind observeert, zie je hele andere dingen.

• Je kunt de situatie beoordelen
• Je kunt invoelen waar het kind vast loopt
• Je kunt voelen waar het kind zich machteloos voelt
• Je kunt de behoefte van het kind bedenken
• Je kunt inzien wat het kind nog niet kan en welke vaardigheden het nog niet beheerst.

Als je dit allemaal in die paar seconden waarneemt, ga je heel anders reageren dan vanuit de hoogte zeggen wat jij ziet.

Je gaat dan werkelijk het contact aan en kijkt het kind in de ogen en/of je raakt het even aan en zegt bijvoorbeeld:

• Dat was oneerlijk hè wat daar gebeurde….
• Je had er vast op gerekend dat je mee mocht spelen…..
• Het leek vast net alsof ze je met opzet aan de kant duwde….
• Je had nog zo je best gedaan….
• Dat was eigenlijk heel verdrietig dat je niet aan de beurt kwam….
• enz…. enz..

Wat je hier doet is invullen wat de situatie voor gevoelens bij het kind opriep. Als het klopt, komt er vanuit het kind een grote zucht met een Jaaaa…. Klopt het niet helemaal wat je zegt dat zegt het kind wel iets van nee., maar…… en vertelt hij wat er aan de hand was.

Wat je op deze manier doet is het kind erkenning geven voor zijn gevoel in deze situatie. Hierdoor komt het kind uit zijn reptielenbrein en kalmeert weer een beetje waardoor zijn voorste nadenkhersenen ook weer mee doen.

Je kunt nog een stapje verder gaan door hierna de behoefte van het kind in te vullen:

• Je wilde zo graag dat het spel eerlijk verliep….
• Je wilde zo graag samen spelen en het gezellig hebben….
• Je had zo gehoopt op een goede afloop….
• Je wilde mij zo graag laten weten dat je deze keer goed geleerd had

Door ook nog eens erkenning te geven voor de goede bedoeling en de behoefte van het kind, voelt het kind zich begrepen en kun je verder gaan.

Een stap verder ga je door te benoemen wat het kind kan leren:

• Het is heel moeilijk om te leren omgaan met verliezen. Wat kun je de volgende keer denken of doen waardoor je je minder boos hoeft te voelen?
• Hoe kun je beter leren op je beurt te wachten en wat kun je leren denken of doen als je even niet wordt uitgekozen?
• Wat kun je doen als je geen beurt krijgt en je wilt toch graag laten weten dat je het goed geleerd had?
• Wat kun je de volgende keer denken of doen als het ,,, (teleurstelling) ,, weer zo is?

Door deze manier van reageren laat je je ook niet meeslepen in de emotie van het kind en ga je samen op zoek om het kind door deze moeilijke situatie heen te helpen.

En voor het kind heeft het als voordeel dat er niet iemand boven hem staat die een conclusie trekt.
Integendeel: het kind heeft te maken met iemand in betrokken contact die zijn best doet om hem te begrijpen en die woorden geeft aan wat er is zodat hij het de volgende keer zelf kan leren.

Want wat het kind tegelijkertijd onbewust leert is het erkennen en herkennen van zijn gevoelens en emoties in verschillende situaties, er woorden aan geven en voor een volgende keer meer gedragsmogelijkheden.

En hoe mooi is het dat je op deze manier een kind steeds door een moeilijke situatie heen helpt met je echte begrip in plaats van je eigen conclusie en je eigen mening en overtuigingen.

Wil je als ouder zelf je boze kind helpen?

Kijk dan eens naar de online cursus “Het 5-Stappenplan om je boze & driftige kind te helpen”.

Wil je als kinder-/opvoedcoach helpen bij boosheid?

Dan is de online opleiding “Hoe help ik boze kinderen” voor jou interessant.

Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming. De link mag gedeeld worden op social media.

Lees ook: Boosheid aan, hersenen uit
Lees ook: Boosheid is een noodzaak
Lees ook: Onrechtvaardigheid: Hoe deal je daarmee?
Bekijk ook: 22 dingen die boze kinderen kunnen leren
Bekijk ook: Omgaan met een dwingeland
Bekijk ook: Omgaan met boosheid