Ieder kind heeft zijn eigen temperament. Het ene kind is gemakkelijker in de omgang dan het andere kind en ook heeft het ene kind meer vertrouwen dan het andere kind.

Wanneer een kind wat gesloten is, een beetje wantrouwend naar anderen, zaken graag op een zelfde manier geregeld wil hebben en (nog) niet over heel veel sociale vaardigheden beschikt, noemen we zo’n kind nog wel eens moeilijk.

Het is echter de vraag of je kunt spreken van een moeilijk kind of van een kind wat het moeilijk heeft. Immers als voor jou het leven met hobbels en bobbels verloopt en je weinig houvast ervaart aan het dagelijks leven dan moet je daar een antwoord op hebben. En het kan zo maar zijn dat anderen dat antwoord zien als verzet, dwarsheid, koppigheid, niet mee willen werken, tegendraads en noem maar op. Dit gedrag wordt al heel snel gezien als een eigenschap van een kind en als het maar lang en vaak genoeg wordt gezegd in verschillende contexten zoals thuis, op school en bij vriendjes dan gaat een kind het geloven ook.

En jammer genoeg zet het zich dan vast in het kind zelf in plaats van dat we kijken naar de reden waarom een kind zo in de contramine gaat.

Om kinderen te helpen hun moeilijke gedrag achterwege te laten, zijn de volgende 7 stappen meestal voldoende:

Stap 1: Onderzoek de behoefte van het kind

De voorbeelden zijn legio: Een kind weigert zijn huiswerk te maken, wil zich niet aankleden, gooit zijn speelgoed weg, weigert naar school te gaan, geeft een grote mond, wil niet luisteren of loopt weg als je het aanspreekt.
Wanneer je allereerst even de tijd neemt om te bedenken wat maakt dat dit kind zo reageert, geef je je zelf even een reactie pauze.

Vraag je af wat een kind eigenlijk wil bereiken met zijn gedrag.
Waar is hij bang voor of misschien wel boos over. Welke behoefte speelt een grote rol in zijn gedrag. Heeft dat te maken met veiligheid, aandacht nodig hebben, autonomie willen hebben, duidelijkheid en structuur nodig hebben of wil het kind gewoon weten wat het doel is van een vraag.

Vraag jezelf ook af in welke situatie en waarom je zelf zo zou reageren als dit kind doet.
Welke redenen zou jij hebben voor dergelijk gedrag?

Vraag je ook af welke vaardigheden nog ontbreken bij dit kind.
Waar voelt dit kind onmacht om de behoefte die je mogelijk vermoedt, vorm te geven?
Als je op deze manier bij jezelf te rade gaat en mogelijke opties gaat ontdekken, kijk je al heel anders naar het gedrag van dit kind en mogelijk voel je nu al compassie voor de onmacht die het kind mogelijk ervaart in deze situatie met deze persoon.

Stap 2: Toon begrip

Inzicht in de situatie en in het gedrag maken dat het kind voelt dat je het begrijpt. Als je snapt hoe het kan dat het kind op deze manier reageert, zul je minder de neiging hebben zelf op een negatieve manier te reageren.
Onmiddellijk zullen je houding en je gedrag richting kind veranderen. Je ogen en lichaamstaal zullen zacht worden waardoor ook het kind zachter kan worden en er een andere sfeer mogelijk kan zijn.

Stap 3: Geef erkenning

Wanneer je het kind begrijpt, wordt het heel gemakkelijk om erkenning te geven met woord en daad. Dit hoeven geen grote woorden te zijn. Juist het kleine volstaat:

  • Ach kind……
  • Wat is het moeilijk voor je om….
  • Wat jammer dat…
  • Kon het maar net even anders zijn….
  • En je hebt nog zo je best gedaan…

Wanneer een kind dit hoort, kan hij al zijn boosheid en angst laten vallen. Vaak komt er dan verdriet boven, maar soms ook schaamte wat weer kan leiden tot nieuw boos gedrag.

Zeker bij kinderen die het moeilijk hebben en veel op het levensbordje hebben om mee te dealen, is het zaak om heel terughoudend en gepast erkenning te geven. Teveel zou hen in verlegenheid brengen.
Gepaste erkenning leidt er bijna altijd toe dat het ballonnetje leegloopt. Een diepe zucht of een voorzichtige Ja-houding zijn het resultaat.

Pas na erkenning en acceptatie kan verder gegaan worden!

Stap 4: Bedenk en doe wat werkt

Nu het kind in principe de samenwerking met je aan wil gaan, kun je samen bedenken wat het kind zou moeten en mogen leren wat nodig is in de situatie. Doordat het kind voelt en weet dat je begrip hebt en de helpende hand wil toesteken, kan er tussen jullie een samenwerkingsrelatie ontstaan.

Inventariseer hier wat het kind al kan in een dergelijke situatie, wat wil het kind zelf graag en wat deed hij in vergelijkbare omstandigheden wat wel hielp. Bedenk gedrag experimentjes en oefen met het kind in rollenspelletjes waarin jullie van rol wisselen en geef feed back op het effect van het gedrag op jou.

Stap 5: Stimuleer en daag uit om verantwoordelijkheid te nemen

Leer het kind communiceren met Ik-boodschappen. Kinderen die veel moeilijkheden hebben met anderen hebben de neiging anderen de schuld te geven en roepen veel jij-boodschappen.
Door te leren praten vanuit de eigen gevoelens en behoeften, kan het kind leren meer in verbinding met anderen te zijn.

Wanneer je daarnaast het kind leert om verantwoordelijk te zijn voor het effect van zijn gedrag, krijgt het kind ook inzicht in zijn eigen actie en reactie zodat er een keuze ontstaat.
En gaat het weer eens mis…. Jammer…. volgende keer beter…

Stap 6: Geef voorzichtig en gedoseerd complimenten

Wees oplettend op gewijzigd gedrag van het kind. Let vooral op in situaties waar het voorheen vaak mis ging. Gaat het goed geef dan voorzichtig complimenten. Het drietraps compliment is hier het meest geschikt voor en is meestal precies goed genoeg.
Je doet dit als volgt:

  • Laat zien dat je onder de indruk bent. Liefst alleen door je houding of gezichtsuitdrukking of benoem dat je onder de indruk bent hoe het kind het nu aanpakt
  • Erken hoe moeilijk het was en is voor het kind door bijvoorbeeld te zeggen dat je weet hoe moeilijk het is of hoeveel moeite het kost.
  • Vraag om uitleg waardoor het kind kan vertellen wat het heeft gedacht en hoe het de situatie nu heeft aangepakt. Dit geeft weer opnieuw de gelegenheid om nogmaals het eerste complimenten deel te herhalen.

Juist bij deze stap geldt ook dat terughoudendheid het meest respectvol is om tegemoet te komen aan eventuele schaamte of verlegenheid van het kind.

Stap 7: Heb respect voor de worsteling

Kinderen die moeilijk gedrag vertonen, hebben het vaak moeilijk met zichzelf en hun omgeving. Voor mij is dat geen vraag, maar een feit.

Toch kunnen we deze kinderen vaak maar beperkt helpen doordat ze meestal ook in loyaliteit verbonden zijn met hun achtergrond die soms woordeloos en onbewust bepaald gedrag vraagt.

Kinderen met moeilijk gedrag zijn voor ons vaak een spiegel omdat ze op onze eigen pijnpunten trappen terwijl iemand anders dit kind heel anders kan ervaren. Dan worden wij geconfronteerd met onze eigen zwakheden en pijn die we onbewust op deze kinderen projecteren en daardoor teveel van hen vragen.

En…. vooral belangrijk… Kinderen die moeilijk doen, hebben vaak prachtige eigenschappen op het gebied van standvastigheid, visie, doorzettingsvermogen en uithoudingsvermogen.
En dat willen we vooral intact houden ondanks alle ruwe on onmogelijke gedrag…..


Deze blog werd gepubliceerd in de weekendbijlage van het Friesch Dagblad op 7 april 2017.

Lees ook: De valkuil van geruststellen
Lees ook: Weg met stress door de stressmeter
Lees ook: Overeenkomst tussen reizen en problemen oplossen
Lees ook: Googlelen: wat aandacht krijgt groeit
Lees ook: Bezorgde ouders maken kind ongelukkig
Lees ook: Luikjes open of dicht: Je hersenen gebruiken


Je las een blogartikel van Centrum Tea Adema…

…maar kijk gerust ook eens naar de andere informatie op onze website:

Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en video’s vol tips en inzichten?

Like dan onze Facebook-pagina of schrijf je in voor onze 2-wekelijkse nieuwsbrief. Allebei mag ook. ;-)