De snelweg naar een burnout

Als het leven zelf, of de de activiteiten van een moeder of vader teveel worden, gaan de kinderen dat merken. Bovendien gaan de kinderen reageren. Soms heftig reageren waardoor de ouder nog verder weg kan zakken in ellende.

De opvoedtaken van de ouder komen onder druk te staan. Wellicht nog veel meer vervelend voor de lange duur is dat de opvoedtaak: “het geven en delen van plezier” meest het eerst verdwijnt.  Een patroon van negativiteit is dan snel ontstaan. Grofweg zijn er drie manieren om uitgeput te raken en overspannen te worden.

De eerste weg naar een burn out

Als je respect, plezier, saamhorigheid, inspiratie, autonomie en zelfstandigheid belangrijk vindt en je verkeert in een situatie waarin aan één van deze waarden niet voldaan kan worden, dan raak je uitgeput.

Iedere dag dat je jezelf geweld aan moet doen omdat je geen plezier hebt, dat het niet lukt samen te werken op een manier die je belangrijk vindt of iedere dag dat je geen waardering ontvangt, doe je jezelf een beetje geweld aan.

Uiteindelijk raak je uitgeput en moet je je pogingen staken om nog mee te doen aan een spel wat niet beantwoord aan jouw belangrijkste waarden.

De tweede weg naar een burn-out

Ieder mens heeft invloed. Invloed op de omgeving om hem heen. We beseffen ons niet altijd hoe groot onze invloed is want kijk maar eens om je heen. Als je kind buikpijn heeft, ga je daar rekening mee houden. Als je je niet lekker voelt, hoe fijn is het dan dat iemand de taken even van je overneemt. Helemaal fijn is het als degene het precies zo overneemt als jij wilt dat het gedaan wordt. -)

Gebeuren er echter zaken om je heen die je niet bevallen, dan ontstaat er weerstand, boosheid, frustratie, verdriet en teleurstelling. Omdat dit een naar gevoel is, willen we hier zo snel mogelijk van af. We gaan ons verzetten.

Helaas is het heel vaak zo dat we ons verzetten tegen regels die door een hogere instantie zijn gemaakt. Denk maar eens aan het onderwijs. Veel leerkrachten zijn gefrustreerd omdat ze zich iedere dag verzetten tegen de invoering van lesbrieven, administratie en nog zoveel meer.

Omdat degene tegen wie ze zich verzetten niet aanwezig is en onbereikbaar ver weg, lopen ze tegen hun grenzen aan en raken uitgeput.

Dit is de theorie van de “circle  of influence”. Het vertelt ons dat we vaak vechten tegen de instanties die zich bevinden in de buitenste cirkels ver weg van ons en waar we geen enkele invloed op hebben.

Helaas hebben deze buitenste cirkels soms een ongewoon hoge invloed op ons dagelijks leven. Wij kunnen alleen invloed hebben van binnen naar buiten. Echter, van buiten naar binnen kan heel veel invloed hebben op ons. Als we iedere dag onze energie gebruiken voor de onbereikbare buitenste cirkels putten we onszelf volledig uit. We noemen dit ook wel: ‘vechten tegen de bierkaai.’

De derde weg naar een burn-out

Deze weg is de meest lastige en vaak al van jongs af aan ingebakken in onze patronen en voorkeuren. Wanneer we een ouder hadden die niet zo goed voor de ouderlijke taak berekend was door bijvoorbeeld ziekte, echtscheiding, werkdruk of andere mindere zichtbare aanwezigheid en we namen als kind deze taak over, dan vroegen we teveel van ons zelf.

Het is voor kinderen een te zware taak om langdurig en vooral zonder erkenning te zorgen voor een ouder of het gezin. Het voordeel van deze taak voor een kind is dat het geweldige kwaliteiten ontwikkelt op het gebied van verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.

Is er in het volwassen leven een situatie die vraagt om deze kwaliteiten, dan gaat deze volwassene automatisch in de “help stand”. Echter opnieuw vraagt de situatie teveel en volgt er vaak geen erkenning.

Een ander kind die als het ware tussen de ouders in staat omdat er veel ruzie is, een andere wijze zoekt om ouders bij elkaar te houden of een ouder te vriend te houden, ontwikkelt zich als een steengoede mediator.

Ook hier wordt teveel van een kind gevraagd en blijft erkenning meestal uit. Als volwassene staat dit kind vooraan om gedoe tussen collega’s te sussen, de manager wordt trouw terzijde gestaan en vervelende karweitjes worden opgeknapt.

Omdat opnieuw het harde werken voor een ander onzichtbaar blijft en het automatisme van de actie in stand blijft, blijft er uiteindelijk een uitgeputte volwassene achter.

De snelweg naar een burn-out

Als alle drie factoren voor het ontstaan van een burn-out aanwezig zijn, kan het alleen maar fout gaan in een gezin. Vaak neemt een volwassene in een werksituatie vanuit zijn rol uit het gezin van herkomst te zware of niet bij zijn verantwoordelijkheid passende taken aan.

Als daar dan van hogerhand voorschriften bijkomen waarop geen invloed mogelijk is en bovendien de belangrijkste persoonlijke waarden niet gerespecteerd worden,  kan een burn-out niet uitblijven.

Het kind van deze volwassenen zal op zijn beurt de rol op zich nemen waar de ouder niet meer aan toe kan komen. De cirkel wordt daarna rond.

Hoe vind je de afslag van de snelweg

Allereerst is het van belang te herkennen wat er speelt. De meeste winst levert het vaak op als er bewustzijn komt over de rol die je inneemt ten opzichte van de mensen en vaak leidinggevenden om je heen.

Voor het doorbreken van de zich herhalende cirkel over de generaties, is het voor kinderen van groot belang dat het gezien wordt wat ze voor de ouders doen en welke prijs dat heeft.

Want ook voor kinderen is het waardevol om te zorgen, maar om te voorkomen dat het hen uitput hebben ze de erkenning, steun én dank van hun ouders nodig. Ze hoeven dan ook geen naar gedrag meer te vertonen en dat scheelt voor alle partijen omdat het rust geeft.

Meer artikelen:

Lees ook: Systemisch werken met kinderen, kan dat?
Lees ook: Opleiding systemisch werken voor de kinderencoach
Lees ook: Ontspoorde puber na echtscheiding
Lees ook: Welke tegoedbonnen heb jij nog liggen?
Lees ook: Waarom kwetsen ouders hun kinderen
Lees ook: 7 manieren voor het vergroten van het vertrouwen